بررسی افعال حرکتی در شرح شطحیات روزبهان بقلی با رویکردی شناختی

author

  • الهام سیدان استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
Abstract:

شطحیات عرفانی ازجمله معناگریزترین بازنمودهای تجربیات و مواجید عرفانی است که با زبانی اشاری، هنجارگریز و پویا به تصویر کشیده می‌شود. براساسِ بنیان‌های معرفت‌شناختی شطحیات، کلمات در این دسته از آثار دایرة معنایی وسیع و منعطفی دارد. بررسی دایرة واژگانی در شطحیات عرفانی ـ که البته غالباً حاصل گزینش آگاهانة گویندگان آنها نیست ـ راهی به شناخت مبانی فکری و تجربه‌های گویندگان آنهاست. با توجه به رویکرد تحلیلی معناشناسی شناختی به مقولة واژگان و ارتباط آن با ذهن، این رویکرد الگوی مناسبی در بررسی سطح واژگانی شطحیات عرفانی به دست می‌دهد. در بین مقولات واژگانی شطحیات، افعال نقش مؤثری در انتقال تجربه‌های معرفت‌شناختی عارفان دارد و نویسنده در این پژوهش به بررسی و تحلیل شناختی این دسته از افعال می‌پردازد. به طور کلی این افعال بیانگر شور و وجد درونی عارفان است و به صورت‌های مختلفی در متن نمود می‌یابد. هر فعل به انضمام معانی مختلف خود مقوله‌ای معنایی را تشکیل می‌دهد که در این پژوهش با کاربست نظریة پیش‌نمونة رُش، مقولات شعاعی لیکاف و زنجیره‌های معنی تیلر بررسی و تحلیل می‌شود. نتایج این بررسی نشان می‌دهد پردازش عارفان از تعالی و کمال درونی و درک حقیقت متعالی، به‌طور ناخودآگاه جسمی‌شده است؛ نظام حرکتی نقش مؤثری در شکل‌دادن به مفاهیم انتزاعی دارد و برپایة استعارة مفهومیِ «تعالی و کمال سفر است» معانی انتزاعی در قالب حرکتی مادی، مفهوم‌سازی می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تصحیح شرح شطحیات روزبهان بقلی

کتاب شرح شطحیات اثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، از عارفان بزرگ قرن ششم هجری، است. عنوان کتاب نشان می دهد که موضوع آن درباره شطحیات، سخنان شگفت و غریب عارفان، است. هانری کربن، شرق شناس مشهور فرانسوی در سال 1344 هجری برای نخستین بار این کتاب را تصحیح کرد. تلاش ارزشمند و والای کربن در شناساندن این متن ادبی ـ عرفانی به دوستداران و پژوهشگران، در خور ستایش است؛ امّا متاسّفانه به دلیل اغلاط فراوان کاتبا...

15 صفحه اول

«اضافه‌های تصویری» و کارکرد آن‌هادر شرح شطحیات روزبهان بقلی

نوآوری خاص روزبهان در تصویرگری «شرح شطحیات» بر پایة ترکیب‌های اضافی یا اضافه‌های تصویری است. در واقع همواره رابطة میان مضاف و مضاف‌الیه، نوع ترکیب اضافی را مشخص می‌سازد و به همین دلیل است که این رابطه همیشه مفهوم واحد و یکسانی را القا نمی‌کند و دستورنویسان بسته به اینکه نسبت میان این دو، حقیقی باشد یا اعتباری، آنها را به دو دستة «اضافة ‌حقیقی» و «اضافة ‌مجازی» تقسیم‌کرده، سپس اضافة ‌مجازی را نی...

full text

بررسی و تحلیل تصویر در شرح شطحیات روزبهان بقلی شیرازی (606-522)

روزبهان بقلی شیرازی یکی از مشهورترین عارفانی است که آثار گوناگونی از او در زمینه‌های عرفان و حدیث و تفسیر و فقه، به زبان‌های فارسی و عربی بر جای مانده است. شرح شطحیات یکی از مهم‌ترین آثار فارسی اوست. این اثر افزون‌بر اهمیتش در شطح و دفاع از کلام شورانگیز عارفان، ازنظر نثر شاعرانه و زبان تصویری و خیال‌انگیز نیز درخور توجه است. این پژوهش با بررسی شگردهای تصویرساز روزبهان در شرح شطحیات، نمونه‌هایی...

full text

بررسی رابطۀ سمبولیسم و شطح بر پایه شرح شطحیات روزبهان بقلی با رویکرد تحلیلی - توصیفی

گاه دیده می شود که شطحیات عارفان مسلمان با مکاتب برآمده از سمبولیسم ادبی یکسان انگاشته می شود. این جستار تلاش می کند در آغاز، این یکسان انگاری را بررسی و رخنه های موجود در آن را آشکار کند. سپس، از طریق تحلیل معنای سمبولیسم و شطح، بیان عناصر بنیادین هر کدام، و مشخص ساختن رابطه آن دو با یکدیگر به وجوه تمایز و تشابه آنها دست یابد، چه دستیابی به آن وجوه است که از آمیختگی شطح صوفیانه با سمبولیسم ادب...

full text

فهرست آیات و استخراج منابع احادیث و شرح اعلام و اساطیر «شرح شطحیات» روزبهان بقلی

از آنجا که بسیاری از آراء مهم صوفیان در قالب سخنانی موسوم به «شطح» بیان شده است، کتاب «شرح شطحیات» روزبهان بقلی که به شرح این سخنان شورانگیز و رمزی صوفیان پرداخته، از ارزش و اهمیت خاصی در این حوزه برخوردار است، به ویژه که اثر یاد شده کامل ترین تألیف در باب شرح شطحیات صوفیه است. این کتاب نخستین بار در سال 1966، با تصحیح پروفسور هانری کوربن به چاپ رسید. کوربن پس از اتمام کار، فهرستی را از نام ها ...

15 صفحه اول

مفهوم‌سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکردی شناختی

پژوهش حاضر به بررسی مفهوم‌سازی افعال حرکتی بسیط در زبان فارسی از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی پرداخته است. بدین منظور داده‌های پژوهش بر اساس چارچوب نظری ارایه شده از سوی تالمی (2000[2007]) تحلیل گردیده؛ و بسامد وقوع مؤلفه‌های مفهوم حرکت در افعال حرکتی بسیط زبان فارسی بررسی شده است. تالمی چهار مؤلفۀ اصلی «پیکر»، «زمینه»، «مسیر [مبدأ، طول مسیر، مقصد]»، «جزء حرکتی» و دو مؤلفۀ فرعی «سبب» و «شیوه» را در...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 1

pages  109- 125

publication date 2019-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023